«Ο νέος δρόμος του μεταξιού» στον άξονα Ισραήλ - Κύπρου και Ελλάδας

Ποια κοινά συμφέροντα μπορούν να διασφαλιστούν από μια συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας, «οχυρό» προς τη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να δημιουργηθεί;

«Ο νέος δρόμος του μεταξιού» είναι για την αμερικανική εξωτερική πολιτική η εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου φυσικού πλούτου και η σύναψη σημαντικών συμφωνιών με αμερικανικές εταιρείες. Τι γίνεται όταν αυτός ο υποθαλάσσιος πλούτος βρίσκεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην πυρακτωμένη Μέση Ανατολή; Τι έχει κάνει η Κύπρος μέχρι στιγμής, τι δεν έχει κάμει η Ελλάδα και πώς το Ισραήλ μπαίνοντας «σφήνα» στις βλέψεις της Τουρκίας προσπαθεί να πείσει τις δυο χώρες να συνεργαστούν; Ποια κοινά συμφέροντα μπορούν να διασφαλιστούν από μια συνεργασία μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας, «οχυρό» προς τη νέα τάξη πραγμάτων που τείνει να δημιουργηθεί;

Όλες οι έρευνες και μελέτες συνηγορούν σε μια κοινή διαπίστωση: Νότια της Κρήτης και στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, στις θαλάσσιες περιοχές της Κύπρου, της Αιγύπτου, του Ισραήλ και του Λιβάνου, έχει εντοπιστεί ένα νέο ενεργειακό κέντρο με δυνατότητα να τροφοδοτεί με φυσικό αέριο την Ευρώπη.

Το Ισραήλ το εντόπισε έγκαιρα και χάραξε την πορεία του: Προσδοκά να καταστεί μια νέα ενεργειακή δύναμη, με κυριαρχία στη Μεσόγειο, κατασκευάζοντας έναν υποθαλάσσιο αγωγό με γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη για το Τελ Αβίβ.

Η δύναμη του αυτή, όμως, είναι ταυτόχρονα και αδυναμία, μιας και απειλείται συνεχώς από τα γειτονικά μουσουλμανικά κράτη. Μια απειλή που ενισχύεται μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Χόσνι Μουμπάρακ και την κρίση στις σχέσεις του με την Τουρκία. Όσο ποτέ άλλοτε, το Ισραήλ βρίσκεται απομονωμένο και μόνο. Μόνη διέξοδος και οδός σωτηρίας, άνοιγμα προς την Ευρώπη είναι η Λευκωσία, η Αθήνα και η Ρώμη. Τρεις χώρες με τις οποίες διατηρεί πολύ καλές σχέσεις γειτονίας. Κι όμως και οι τρεις χώρες μπορούν να έχουν οφέλη, πολιτικά και οικονομικά από μια τέτοια συνεργασία.

Οι έρευνες επιβεβαιώνουν

Ο Αντώνης Φώσκολος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης και ο Κωνσταντίνος Νικολάου, Γεωλόγος Πετρελαίων - Ενεργειακός Οικονομολόγος, παραδέχθηκαν σε πρόσφατη συζήτηση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ότι «ο υποθαλάσσιος χώρος που βρίσκεται μεταξύ Κύπρου - Ισραήλ - Αιγύπτου - Κρήτης θα μπορούσε να περικλείει συνολικά, αποδεδειγμένα και πιθανά αναμενόμενα προς ανακάλυψη και παραγωγή αποθέματα υδρογονανθράκων της τάξης των 15 τρισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων».

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχει μια μεγάλη περιοχή, πλούσια σε υδατάνθρακες, που εκτείνεται στους θαλάσσιους χώρους της Αιγύπτου, της Κύπρου, του Ισραήλ και του Λιβάνου, καθώς και προς Δυσμάς.

Μεγάλα κοιτάσματα, ίσως και μεγαλύτερα από αυτά που υπάρχουν στο Αιγαίο, είναι αυτά που βρίσκονται στο Ιόνιο και στην περιοχή νότια της Κρήτης. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, η Τουρκία διαφοροποιεί την εξωτερική της πολιτική, εντείνοντας τις προκλήσεις σε περιοχές ανάμεσα στην Κρήτη και την Κύπρο, και νότια της Κύπρου.

Οι προτάσεις του Ισραήλ

Και ακριβώς είναι εδώ που μπαίνει «σφήνα» στις τουρκικές βλέψεις το Ισραήλ, το οποίο δίνει τεράστια σημασία στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων ενέργειας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Ο Πρωθυπουργός Μπεντζαμίν Νετανιάχου, αφού «κλείδωσε» τη συμφωνία με τη Λευκωσία, πρότεινε και στον Έλληνα Πρωθυπουργό -κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα- τη συμμετοχή της χώρας στην κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού για τη διοχέτευση αυτών των κοιτασμάτων προς την Ευρώπη. Η πρόταση αφορά έναν αγωγό που θα ξεκινά από τη Χάιφα του Ισραήλ και θα καταλήγει στο Μπάρι της Ιταλίας, αξιοποιώντας τα όποια κοιτάσματα της Δυτικής Ελλάδας.

Ήδη, το Τελ Αβίβ σε χάρτες που έδωσε στη δημοσιότητα αναγνωρίζει την ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), η οποία συνεχίζεται με την ΑΟΖ της Κύπρου. Οι χάρτες περιγράφουν την πορεία του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου που θα παράγεται στο κοίτασμα «Λεβιάθαν» από την αμερικανική εταιρεία Νoble Εnergy Ltd και θα διοχετεύεται στην Ευρώπη μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, ο αγωγός θα πρέπει να διασχίζει τη θαλάσσια περιοχή, η οποία, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αποτελεί μέρος της ελληνικής ΑΟΖ και του τμήματος της ΑΟΖ που η Ελλάδα διαθέτει στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην περιοχή του Καστελορίζου, της Ρω και της Μεγίστης.

Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας πολύ ισχυρός ενεργειακός άξονας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ με οφέλη και για την Κύπρο και Ελλάδα. Η δημιουργία ενός αγωγού που θα τροφοδοτεί ενεργειακά ολόκληρη την Ευρώπη γεωστρατηγικά τοποθετεί την Ελλάδα και την Κύπρο σε ένα ασφαλές περιβάλλον, μιας και θα είναι πολλοί οι ενεργειακά εξαρτώμενοι.

Τεράστια οφέλη

Επίσης, τα οικονομικά οφέλη θα είναι τεράστια. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, η διοχέτευση ενός ποσοστού μόνο 20% των ακαθαρίστων εσόδων στην Ελλάδα και στην Κύπρο σημαίνει 159 - 212 δισ. δολάρια για κάθε χώρα. Η διάρκεια ζωής ενός κοιτάσματος εκτιμάται στα 30 - 35 χρόνια, έτσι υπολογίζεται ότι το ετήσιο όφελος θα ανέρχεται στα 7,07 δισ. δολάρια.

Η Κύπρος, που έχει αντιληφθεί εδώ και μερικά χρόνια τη «δύναμη» της οριοθέτησης της ΑΟΖ, χρησιμοποιεί τις έρευνες πετρελαίου για να τονίσει την υπόστασή της και τα κυριαρχικά της δικαιώματα.

Στις 12 Δεκεμβρίου 1988, προχώρησε στην επικύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Το Φεβρουάριο του 2003 και τον Ιανουάριο του 2007, η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Λίβανο, αντίστοιχα. Η συμφωνία βασίζεται στη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μέσης γραμμής και τους όρους της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το Δεκέμβριο του 2010 ακολούθησε η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Η Κύπρος έχει αρχίσει επαφές με τη Συρία για την υπογραφή συμφωνίας.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει υπογραφεί συμφωνία, μεταξύ Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας, για τον καθορισμό ΑΟΖ, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία γκρίζα ζώνη. Να σημειώσουμε ότι πριν από την αναταραχή στην Αίγυπτο, η κυβέρνηση της χώρας αποφάσισε να αρχίσει διαπραγματεύσεις με την Τουρκία σε αυτό το θέμα, που εκ των πραγμάτων γίνεται αποδεκτό ότι το Καστελόριζο δεν έχει υφαλοκρηπίδα.

Διπλωματικές ενέργειες στη βάση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θαλάσσης

ΣΕ ΣΧΕΣΗ με την περιοχή μεταξύ Καστελορίζου και Κύπρου, η Τουρκία στοχεύει να υποχρεώσει την Ελλάδα να αναδιπλωθεί για να δείξει τη θέση της για τις συντεταγμένες της υφαλοκρηπίδας. Η Τουρκία έχει ήδη οριοθετήσει αυθαίρετα ΑΟΖ, την οποία διεκδικεί μεταξύ Καστελορίζου και Κύπρου και έχει ορίσει επί χάρτου τρεις περιοχές έρευνας για την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων.

Ωστόσο, για την περιοχή αυτή, η Τουρκία κατά βάθος φοβάται ότι αν η Αθήνα και η Λευκωσία επιβάλουν ότι η εν λόγω περιοχή βρίσκεται εντός του τομέα θαλασσίων αρμοδιοτήτων των χωρών-μελών της Ε.Ε., τότε θα υποχρεωθεί να παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της σχετικά με τις οικονομικές ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αυτήν τη στιγμή είναι στρατηγικής σημασίας να γίνει συντονισμός διπλωματικών ενεργειών στη βάση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θαλάσσης (1982) μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας, για να κατοχυρωθεί το δικαίωμα των δύο κρατών να έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα. Και πρόσθεταν ότι «είναι εξαιρετικά σημαντικό, η Ελλάδα να υιοθετήσει αυτό που εισήγαγε η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θαλάσσης, δηλαδή να προχωρήσει απευθείας σε καθορισμό ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία».

Με αυτόν τον τρόπο, δήλωναν οι ίδιες πηγές, ενισχύεται η θέση της Ελλάδας για τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο, αλλά και οι θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, που παραχώρησε άδεια έρευνας πετρελαίων σε διεθνείς εταιρείες στην Αποκλειστική Οικονομική της Ζώνη.

Να σημειώσουμε ότι η Τουρκία, ούτε υπέγραψε ούτε επικύρωσε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ωστόσο, υιοθέτησε, το τέλος του 1986, ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και συμφώνησε με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες και κατέληξε σε συμφωνία και με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

Sigmalive.com