ΟΝΝΕΔ Πέλλας: ΧΥΤΑ - Πολιτικές και νομικό πλαίσιο

Οι Χ.Υ.Τ.Α. ή όπως το παραπάνω ακρωνύμιο δηλώνει, οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων αποτελούν τους ειδικά επιλεγμένους, διαμορφωμένους και εξοπλισμένους χώρους όπου πραγματοποιείται η μέθοδος της ελεγχόμενης και οργανωμένης διάθεσης των αποβλήτων στο έδαφος. Οι ΧΥΤΑ δεν θα πρέπει να συγχέονται με τις χωματερές ή αλλιώς Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (Χ.Α.Δ.Α.) όπου δεν υπάρχει κατάλληλη υποδομή και η απόρριψη των αποβλήτων είναι συχνά ανεξέλεγκτη. Τα εργοστάσια υγειονομικής ταφής, επεξεργάζονται με τέτοιο τρόπο τα απορρίμματα ώστε τίποτα να μην πετάγεται.

  

Πρώτα απ΄ όλα γίνεται διαλογή και ένα μεγάλο ποσοστό από αυτά όπως γυαλί, χαρτί, μέταλλα, πάνε για ανακύκλωση. 

Άλλα υλικά συμπιέζονται και χάνουν το μεγαλύτερο μέρος από τον όγκο τους και αφού ολοκληρώσουν την επεξεργασία τους γίνονται λιπάσματα. 

Το ίδιο γίνεται και με τα υγρά που στραγγίζουν από την συμπίεση των απορριμμάτων. 

Τίποτα από τα υγρά απόβλητα δεν πηγαίνει στην γη, γιατί στους ΧΥΤΑ προβλέπεται ένα απόλυτα στεγανό σύστημα συγκέντρωσης του 100% των υγρών. 

Παρ΄ όλα αυτά για να αποκλειστεί η παραμικρή πιθανότητα να καταλήξουν στην θάλασσα υγρά απόβλητα, από μια πιθανή βλάβη του συστήματος αποστράγγισης, απαγορεύεται να εγκατασταθεί εργοστάσιο επεξεργασίας απορριμμάτων σε απόσταση μικρότερη των 5 χιλιομέτρων από την θάλασσα. 

Για την επιλογή του χώρου πρέπει να εξετάζονται τα υδρογεωλογικά στοιχεία της περιοχής, ώστε να μη δημιουργηθεί κίνδυνος ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα. 

Οι σύγχρονοι ΧΥΤΑ πρέπει να έχουν επικάλυψη στον πυθμένα τους από φυσικά ή τεχνητά υλικά για στεγανοποίηση, κατάλληλα συστήματα συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισμάτων και σύστημα συλλογής του βιοαερίου. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπει αυστηρές τεχνικές απαιτήσεις για τα απόβλητα και τους χώρους υγειονομικής ταφής, έτσι ώστε να προλαμβάνονται και να μειώνονται κατά το δυνατόν οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 

Έτσι λοιπόν έχει προχωρήσει σε μια σειρά από νομοθεσίες για την προστασία του περιβάλλοντος. 

Α) Οδηγία 1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου της 26ης Απριλίου 1999 περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων. 

Η οδηγία στοχεύει στην πρόληψη ή τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από την ταφή αποβλήτων στο περιβάλλον. 

Παρουσιάζει λεπτομερώς τις διάφορες κατηγορίες αποβλήτων (αστικά απόβλητα, επικίνδυνα, μη επικίνδυνα, αδρανή) και ισχύει για όλους τους χώρους ταφής, οι οποίοι ορίζονται ως χώροι διάθεσης αποβλήτων, με εναπόθεση των αποβλήτων επί ή εντός του εδάφους. 

Κάθε χώρος ταφής κατατάσσεται σε μία από τις ακόλουθες κατηγορίες: 

- χώρος ταφής επικίνδυνων αποβλήτων 

- χώρος ταφής μη επικίνδυνων αποβλήτων 

- χώρος ταφής αδρανών αποβλήτων 

Ορίζει τις απαιτήσεις για όλες τις κατηγορίες χώρων ταφής καθώς επίσης τα κριτήρια και τις διαδικασίες για την αποδοχή αποβλήτων σε καθέναν από αυτούς. 

Επισημαίνει, τις προϋποθέσεις για την άδεια λειτουργίας, τις διαδικασίες ελέγχου και παρακολούθησης κατά τη φάση λειτουργίας και μετέπειτα φροντίδας. 

Β) ΑΠΟΦΑΣΗ 2003/33/ ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 19ης Δεκεμβρίου 2002 για τον καθορισμό κριτηρίων και διαδικασιών αποδοχής των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής σύμφωνα με το άρθρο 16 και το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 1999/31/ΕΚ 

Γ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1882/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Σεπτεμβρίου 2003 ο οποίος τροποποιεί την υπ'αρ. 1999/31/ΕΚ οδηγία. 


Δ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1137/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Οκτωβρίου 2008 ο οποίος τροποποιεί την υπ'αρ. 1999/31/ΕΚ οδηγία. 


Στην Ελλάδα το νομικό πλαίσιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων καθορίζεται από τρία βασικά νομοθετήματα:

- την ΚΥΑ με αρ. 50910/2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης» 

- τον Ν. 2939/2001 «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων» και 

- την ΚΥΑ 13588/725/2006 «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 1991». 

Η κατά τμήματα εισαγωγή της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας στο Ελληνικό Δίκαιο σε ότι αφορά τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ξεκίνησε το 2003. 

Παρόλα αυτά 8 χρόνια μετά η εξ'ολοκλήρου και επί του πρακτέου εφαρμογή της νομοθεσίας δεν έχει συμβεί ακόμη. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που το Ελληνικό Κράτος έχει βρεθεί αντιμέτωπο με την Ευρωπαϊκή Δικαιοσύνη για την παράνομη λειτουργία δεκάδων Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ακόμη εκκρεμεί η πλήρης συμμόρφωση της Ελλάδας με την απόφαση του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) - Οκτώβριος 2005, που αφορά την ολοκληρωτική παύση λειτουργίας και αποκατάσταση των ΧΑΔΑ, σε συνδυασμό με την κατασκευή έργων υποδομής σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. 

Σύμφωνα με στοιχεία του Υ.Π.Ε.Κ.Α. στο σύνολο των 316 ΧΑΔΑ που λειτουργούσαν στην Ελληνική Επικράτεια, το 2010 έκλεισαν οι 67 ενώ απομένουν άλλοι 249 η λειτουργία των οποίων πρέπει να σταματήσει μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011 βάση των χρονοδιαγραμμάτων που έχει ορίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς επίσης περισσότεροι από 400 είναι στο στάδιο της αποκατάστασης. 

Μετά το πέρας του συγκεκριμένου χρονικού ορίου θα επιβληθούν πρόστιμα, τα οποία, μετά από απόφαση του ΥΠΕΚΑ, θα καταλογίζονται στους Δήμους και τις αιρετές Περιφέρειες. 

Όπως κάθε μέθοδος επεξεργασίας απορριμμάτων, έτσι και η υγειονομική ταφή έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα: 

Πλεονεκτήματα της Υγειονομικής Ταφής 

1. Κατάλληλη για ένα ευρύ φάσμα απορριμμάτων. 
2. Σχετικά χαμηλό κόστος. 
3. Υπάρχουν κατάλληλοι χώροι σε πολλές περιοχές. 
4. Παραγωγή βιοαερίου, το οποίο είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας για θέρμανση και παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. 
5. Η ανάπλαση μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ προσφέρει κατάλληλους χώρους για πάρκα, αθλητικές εγκαταστάσεις και άλλες χρήσεις. 
6. Ένας καλοσχεδιασμένος ΧΥΤΑ δεν αλλοιώνει την ευρύτερη περιοχή. 

Μειονεκτήματα 

1. Μετά το κλείσιμο του ΧΥΤΑ, η γη μπορεί να είναι ακατάλληλη για κάποιες χρήσεις κυρίως γεωργικές, λόγω ρύπανσης. 
2. Η ευκολία και η ευελιξία της Υγειονομικής Ταφής δεν δίνει κίνητρα στους παραγωγούς απορριμμάτων να εφαρμόσουν καινοτομικές λύσεις. 
3. Ανεξαρτήτως σχεδιασμού, υπάρχει πάντα ένας μικρός κίνδυνος ρύπανσης από τη λειτουργία των ΧΥΤΑ. 
4. Το βιοαέριο, αν δεν τεθεί υπό έλεγχο, μπορεί να είναι επικίνδυνο (πυρκαγιά, έκρηξη, συνεισφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου). 
5. Η ανάκτηση ενέργειας από ΧΥΤΑ δεν είναι ιδιαίτερα αποδοτική. 
6. Μπορεί να υπάρξει όχληση λόγω θορύβου, οσμών, διέλευσης οχημάτων και αισθητικής υποβάθμισης, όπως με όλες τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας απορριμμάτων. 

Τεχνολογικά πλέον μπορούμε να υποστηρίξουμε πως η υγειονομική ταφή απορριμμάτων αποτελεί μια ξεπερασμένη τεχνική επεξεργασίας αποβλήτων και οι Χ.Υ.Τ.Α. την οικονομικά συμφέρουσα και με μικρότερο Περιβαλλοντικό κόστος επιλογή. 

Την σκυτάλη στην επεξεργασία απορριμμάτων έχουν πάρει οι Χ.Υ.Τ.Υ. - Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων όπου τα σκουπίδια έχουν υποστεί ολοκληρωμένη επεξεργασία προτού φτάσουν στις προαναφερθείσες εγκαταστάσεις. 

Με τιμή, 
Ν.Ε ΟΝΝΕΔ Νομού Πέλλας 
Στα πλαίσια ενημέρωσης των πολιτών για διάφορα σημαντικά θέματα