Με παρελθόν... 9.000 ετών

Στην Κίνα και όχι στην Ινδία, όπως πιστευόταν, φτάνουν οι ρίζες του ρυζιού σύμφωνα με Αμερικανούς γενετιστές που μελέτησαν χιλιάδες χρόνια εξελικτικής ιστορίας του φυτού αναλύοντας τα γονίδιά του. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ρύζι άρχισε να καλλιεργείται πιθανότατα πριν από περίπου 8.200 - 9.000 χρόνια στην κοιλάδα του ποταμού Γιανγκτσέ, του μεγαλύτερου της Κίνας.

Προηγούμενες έρευνες είχαν προτείνει την Κίνα ως μια από τις πιθανότερες περιοχές εξημέρωσης και πρώτης καλλιέργειας του ρυζιού (μαζί με την Ινδία) και η νέα μελέτη έρχεται να το επιβεβαιώσει. Το ασιατικό ρύζι (Oryza sativa) είναι μια από τις αρχαιότερες καλλιέργειες στον κόσμο, αλλά και από τις πιο διαφοροποιημένες, καθώς υπάρχουν στον πλανήτη δεκάδες χιλιάδες ποικιλίες του. Δύο μείζονα υπο-είδη ρυζιού -το «ιαπωνικό» (Japonica) και το «ινδικό» (Indica)- είναι αυτά που περιλαμβάνουν τις περισσότερες ποικιλίες διεθνώς.

Ακριβώς επειδή υπάρχει τέτοια ποικιλία ρυζιών στη Γη, η προέλευσή του είναι εδώ και χρόνια θέμα επιστημονικής διαμάχης. Μια θεωρία λέει ότι το ασιατικό ρύζι είχε ένα ενιαίο πρόδρομο, το άγριο ρύζι Ο.rufipogon. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι υπήρχαν αρχικά δύο -και όχι ένα- είδη ρυζιού που εξημερώθηκαν και καλλιεργήθηκαν από τους ανθρώπους ξεχωριστά και σε διαφορετικά μέρη της Ασίας. Η τελευταία αυτή άποψη, τα τελευταία χρόνια, κέρδισε έδαφος, καθώς οι βιολόγοι παρατήρησαν σημαντικές γενετικές διαφορές ανάμεσα στο «ιαπωνικό» και στο «ινδικό» ρύζι, που φάνηκαν να παραπέμπουν σε διακριτές αφετηρίες και ξεχωριστές γραμμές εξέλιξης.

Όμως η νέα έρευνα, αντίθετα, ενισχύει την πρώτη θεωρία περί μιας ενιαίας καταγωγής. Χρησιμοποιώντας τους πιο σύγχρονους αλγόριθμους σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι γενετιστές διαπίστωσαν ότι τελικά το ιαπωνικό και το ινδικό ρύζι έχουν την ίδια καταγωγή, στην Κίνα, καθώς έχουν στενότερη γενετική σχέση μεταξύ τους παρά με οποιοδήποτε άλλο είδος άγριου ρυζιού στην Ασία.

Επίσης αξιοποιώντας τεχνικές που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στη γενετική ανάλυση της ανθρώπινης εξέλιξης, οι αμερικανοί επιστήμονες συνέκριναν εκατοντάδες γονίδια από μια μεγάλη γκάμα άγριων και ήμερων ποικιλιών ρυζιού και επιβεβαίωσαν ότι τα γενετικά δεδομένα είναι πιο συνεπή με την θεωρία περί μιας και μοναδικής προέλευσης του ρυζιού.

Ακόμα, έκαναν χρήση ενός «μοριακού ρολογιού» από γονίδια ρυζιού για να δουν πότε το ρύζι εξελίχτηκε και βρήκαν ότι το καλλιεργημένο ρύζι πρωτοεμφανίστηκε πριν από τουλάχιστον 8.200 χρόνια, ενώ οι ποικιλίες «ινδικό» και «ιαπωνικό» διαχωρίστηκαν μεταξύ τους πριν από περίπου 3.900 χρόνια.

Τα γενετικά αυτά στοιχεία είναι συμβατά με τις αρχαιολογικές έρευνες, κατά την τελευταία δεκαετία, που έχουν δείξει ότι η ρυζοκαλλιέργεια στην κοιλάδα του Γιανγκτσέ άρχισε πριν από 8.000 - 9.000 χρόνια, ενώ στην κοιλάδα του Γάγγη ποταμού στην Ινδία οι αντίστοιχες καλλιέργειες άρχισαν πριν από περίπου 4.000 χρόνια. Το ρύζι εκτιμάται ότι μεταφέρθηκε από την Κίνα στην Ινδία μέσω εμπόρων και μεταναστών γεωργών.