Τα αινιγματικά φέρετρα-μινιατούρες

Βρισκόμαστε στα περίχωρα του Εδιμβούργου της Σκωτίας το 1836. Μερικά αγόρια ψάχνουν φωλιές λαγών στον βραχώδη λόφο Arthur’s Seat. Σε μια πλαγιά, ανακαλύπτουν μερικές λεπτές πέτρινες πλάκες, τις οποίες τραβούν.


Ανακαλύπτουν μια μικρή σπηλιά… Και δεκαεπτά μικρά φέρετρα μέσα, μήκους δέκα περίπου εκατοστών… Μέσα στα φέρετρα κείτονται ξύλινα ομοιώματα, το καθένα με διαφορετικό ντύσιμο.

Το μυστήριο εντείνεται λόγω της κατάστασης των φέρετρων - ορισμένα είναι πολύ φθαρμένα, άλλα λιγότερο και ένα φαίνεται σα να τοποθετήθηκε πρόσφατα. Πράγμα που σημαίνει πως τα φέρετρα θάφτηκαν μεμονωμένα, σε χρονικό διάστημα πολλών ετών.

Για περισσότερο από έναν αιώνα τα φέρετρα-μινιατούρες ήταν καλυμμένα από μυστήριο. Μόνο 8 είχαν απομείνει – οι εφημερίδες είπαν πως τα αγόρια που τα βρήκαν κατέστρεψαν μερικά παίζοντας. Άγνωστο το πώς έφτασαν από τα χέρια μερικών μικρών παιδιών σε διάφορες συλλογές, για να καταλήξουν στο Εθνικό Μουσείο της Σκωτίας, όπου εκτίθενται μέχρι σήμερα.



Κάθε φέρετρο φαίνεται να φτιάχτηκε από ένα και μόνο κομμάτι ξύλο, και φέρει καπάκι το οποίο στηρίζεται στη θέση του με μικρές πινέζες. Ο τρόπος που σκαλίστηκε το φέρετρο προδίδει τεχνίτη που δεν κατέχει την τέχνη της ξυλουργικής, αλλά που προσπαθεί να δημιουργήσει χρησιμοποιώντας απλώς ένα πολύ αιχμηρό μαχαίρι.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα φέρετρα εμφανίζουν διαφορές μεταξύ τους, με πέντε να έχουν γωνίες και τρία να έχουν στρογγυλεμένες άκρες· πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με τουλάχιστον δύο κατασκευαστές.

Μελετώντας τις φιγούρες που περιέχονται στα φέρετρα, παρατηρεί κανείς τις ξεκάθαρες ομοιότητες που έχουν· θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει και πανομοιότυπα. Οι ειδικοί έφτασαν στο συμπέρασμα πως είναι ξύλινα στρατιωτάκια - δηλαδή παιχνίδια, από τα οποία αφαιρέθηκε ο ρουχισμός και ο εξοπλισμός και που τα έντυσαν με πρόχειρα σάβανα. Τα σάβανα αυτά είναι φτιαγμένα από μικρά κομμάτια ύφασμα ραμμένα με προσοχή γύρω από τις φιγούρες. 
Ποιος όμως ήταν ο σκοπός της δημιουργίας τους; Ποιος τα έθαψε και γιατί;

Οι ιστορικοί καθώς και οι διάφοροι μελετητές που ασχολήθηκαν με το μυστήριο αυτό δεν έχουν καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. Πολλοί υπέθεσαν πως πρόκειται για έργο μαγείας. Άλλοι είπαν πως τα 17 φέρετρα σχετίζονταν με κάποιο ναυάγιο - δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο στη Σκωτία να γίνονται «εικονικές κηδείες» για ανθρώπους που πνίγηκαν στη θάλασσα.



Ωστόσο, η θεωρία αυτή αμφισβητείται έντονα, κυρίως λόγω της διαφορετικής ημερομηνίας ταφής του καθενός· στην περίπτωση ναυαγίου, όλα τα φέρετρα θα είχαν ταφεί ταυτόχρονα. Επίσης, μια εικονική κηδεία θα ήταν κάτι που θα τελούταν δημοσίως και θα άφηνε πίσω της ταφόπλακες και μνημεία.

Η περίπτωσή μας όμως είναι πολύ διαφορετική· έχουμε πολλές ταφές που έγιναν μακριά από τα μάτια του κόσμου, σε μια ερημική περιοχή.

Η θεωρία που φαίνεται να επικρατεί είναι και η πιο ενδιαφέρουσα: Τα φέρετρα-μινιατούρες μάλλον σχετίζονται με τους φόνους του Ουέστ Πορτ, το 1827 και το 1828, όπου δύο Ιρλανδοί, ο Γουίλιαμ Μπερκ και ο Γουίλιαμ Χερ, δολοφόνησαν 17 ανθρώπους και πούλησαν τα πτώματά τους σε γιατρούς του Εδιμβούργου, οι οποίοι έψαχναν απεγνωσμένα πτώματα για ανατομές. Αν και οι δύο εγκληματίες συνελήφθησαν σχεδόν αμέσως μετά τον 17ο τους φόνο, ήταν ήδη πολύ αργά για τα σώματα των θυμάτων τους: οι γιατροί είχαν ήδη πραγματοποιήσει τις ανατομές και ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν αξιοπρεπείς κηδείες. Αυτό ίσως ώθησε τους συγγενείς των θυμάτων να κάνουν «εικονικές κηδείες» για τα αγαπημένα τους πρόσωπα, προκειμένου να αναπαυθεί η ψυχή τους.

Αν και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ότι ίσως άλλου είδους θάνατοι αγαπημένων προσώπων ενέπνευσαν τη δημιουργία των μικρών φέρετρων, η χρονική περίοδος και οι περιστάσεις ευνοούν την τελευταία θεωρία.



Ο George Dalgliesh, έφορος του Εθνικού Μουσείου της Σκωτίας, πιστεύει πως «η θεωρία που ευσταθεί περισσότερο είναι πως (τα φέρετρα) φτιάχτηκαν από κάποιον που συνδεόταν με τους Μπερκ και Χερ» και άρα είχε ισχυρό κίνητρο να προσπαθήσει να εξιλεώσει τα εγκλήματά τους.

Ακόμα και σήμερα, η έρευνα για το μυστήριο που καλύπτει τα φέρετρα-μινιατούρες δεν έχει σταματήσει…