ΟΝΝΕΔ: Δεν πληρώνω: Κίνημα ή τζαμπατζήδες;

Το κίνημα με την ονομασία «ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ» και οι διαμαρτυρίες για τις αυξήσεις των διοδίων στις εθνικές οδούς της χώρας έχουν πάρει το τελευταίο διάστημα τεράστιες διαστάσεις, σε σημείο που να αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού για το κράτος και τις εταιρείες παραχώρησης των αυτοκινητοδρόμων. Μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο οικονομικής δυσπραγίας, οι αυξήσεις στις τιμές των διοδίων προκάλεσαν μια μικρή κοινωνική έκρηξη και άνοιξαν τεράστια συζήτηση γύρω από τη σκοπιμότητα της πληρωμής ή ακόμα και της ίδιας της ύπαρξης διοδίων. Επιδιώκοντας να τηρήσουμε σωστή και υπεύθυνη στάση στο ζήτημα, προσπαθούμε να εξετάσουμε τις αιτιάσεις και των δύο πλευρών.


Τα «επίσημα» μέλη του κινήματος αλλά και όλοι όσοι ανώνυμα συμμετέχουν στις δράσεις του, βασίζονται στο πρακτικό επιχείρημα ότι η αύξηση του αριθμού των σταθμών διοδίων αλλά και του ποσού που καλείται να πληρώσει ο διερχόμενος είναι απόλυτα δυσανάλογη προς τη σημερινή οικονομική συγκυρία. Θεωρείται –και είναι πραγματικά- απαράδεκτο μία διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Αθήνα να στοιχίζει περίπου 45€. Οι αντιδράσεις πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας, με πολλαπλές δράσεις υπέρ της ελεύθερης διέλευσης από σταθμούς διοδίων, άρνησης πληρωμής, διανομής ενημερωτικών φυλλαδίων κλπ. Τα γεγονότα κατέληξαν να προκαλέσουν μείωση των εισπράξεων κατά περίπου 15% για τις παραχωρησιούχες εταιρείες και παρέμβαση της Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Τα μέτρα που πρόσφατα ανακοινώθηκαν καθιστούν την άρνηση πληρωμής των διοδίων αδίκημα και εντάσσουν την ενέργεια αυτή στις παραβάσεις του ΚΟΚ με τις αντίστοιχες διοικητικές κυρώσεις. Αξίζει τέλος να σημειωθεί το γεγονός ότι ένα αυθόρμητο κίνημα έγινε –για άλλη μια φορά- αντικείμενο εκμετάλλευσης και καπηλείας από τις συνήθεις δυνάμεις της αριστεράς, οι οποίες με την ανάμιξή τους το οδήγησαν σε ακόμα πιο ακραίες πρακτικές όπως αυτήν της καταστροφής των μηχανημάτων ακύρωσης εισιτηρίων σε σταθμούς του μετρό.

Οι εταιρείες παραχώρησης αποτελούν κοινοπραξίες κατασκευαστικών εταιρειών που έχουν υπ’ ευθύνη τους την κατασκευή και συντήρηση των οδικών δικτύων. Έχουν συνάψει εδώ και χρόνια συμβάσεις τόσο με το κράτος, ως εργοδότη, όσο και με τραπεζικούς ομίλους, ως χρηματοδότη των έργων. Αμφότερες οι συμβάσεις βρίσκονται σε απόλυτη ισχύ, η νομιμότητά τους δεν μπορεί να αμφισβητηθεί και οι λεπτομερείς προβλέψεις τους για όλους τους πιθανούς όρους μεταξύ των μερών (περιλαμβανομένου και του ζητήματος των διοδίων) είναι σαφείς και ισχυρές. Στις συμβάσεις μεταξύ εταιρειών παραχώρησης και κράτους προβλέπονται αναλυτικά ο αριθμός των σταθμών διοδίων και κάθε μελλοντική του αύξηση, το ποσό του αντιτίμου, το πώς αυτό ορίζεται κλπ.

Πρέπει να τονίσουμε δε ότι η χρηματική αποζημίωση ανά χιλιόμετρο, που έχει συμφωνηθεί σε περίπου 0,04€, βρίσκεται απόλυτα εντός των ορίων που ισχύουν διεθνώς, είναι δε προς τις χαμηλότερες αποζημιώσεις εντός Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, οι κατασκευαστικοί όμιλοι αποτελούν ιδιωτικούς φορείς που έχουν κάθε νόμιμο δικαίωμα να υπερασπιστούν τα συμφωνηθέντα και να προασπίσουν τα συμφέροντά τους έναντι της μη τήρησης των νόμιμων διαδικασιών. Σε αυτή τη λογική έχουν εκφραστεί ακόμα και πιθανές αγωγές τους εναντίον του κράτους σε όσες περιπτώσεις θεωρούν ότι η κρατική δυσλειτουργία προκαλεί παραβίαση των όρων των συμβάσεων.

Ξεχωριστό σημείο αναφοράς αποτελεί η περίφημη ευρωπαϊκή οδηγία 1999/62/EC, την οποία επικαλούνται οι αρνητές πληρωμής σε ένδειξη νομιμοποίησης της στάσης τους. Είναι ξεκάθαρο πως η συγκεκριμένη οδηγία αφορά όρους και περιορισμούς για εμπορευματικές μεταφορές και σε καμία περίπτωση δεν εμπλέκει τις επιβατικές μεταφορές.

Ως ΟΝΝΕΔ, δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να αμφισβητήσουμε την νομιμότητα ούτε να υποστηρίξουμε δράσεις ακραίες, που ξεφεύγουν από τα όρια της εύρυθμης κοινωνικής λειτουργίας. Δεν πρόκειται επίσης να εμπλακούμε σε καμία διαδικασία λαϊκισμού, που μόνο σκοπό έχει το «χάιδεμα» αφτιών. Αναγνωρίζοντας την εγκυρότητα των επίσημων εγγράφων και συμφωνιών του κράτους, αλλά ταυτόχρονα συναισθανόμενοι την ανάγκη ανακούφισης του Έλληνα πολίτη, καλούμε την Κυβέρνηση να προβεί σε ενέργειες έμμεσης αποσυμπίεσης των τιμών.

Η παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων ή η παρέμβαση στους όρους των τραπεζικών δανείων προς τους κατασκευαστές αποτελούν πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Κυβέρνηση οφείλει επιτέλους να εκτελέσει τη βασική αποστολή που έχει σε μια ελεύθερη οικονομία, αυτήν δηλαδή του διαχειριστή για την εξομάλυνση φαινομένων οικονομικής δυσλειτουργίας. Οφείλει να σεβαστεί τόσο τις συμφωνίες που έχει συνάψει όσο όμως και να προστατεύσει τον πολίτη από επιβαρύνσεις που δεν του αναλογούν.

Η λογική του «μαζί τα φάγαμε αλλά μόνο ο πολίτης την πληρώνει» πρέπει κάποια στιγμή να βρει ένα τέλος.

Θανάσης Πανόπουλος
Τομεάρχης Μεταφορών, Χωροταξίας και Υποδομών ΟΝΝΕΔ