Τα μυστικά που άφησε πίσω από το Τείχος

Η πρώτη ζωή της Ανγκελα Μ.» προκάλεσε σάλο στη Γερμανία όλη την προηγούμενη εβδομάδα επειδή το βιβλίο άγγιξε ακριβώς ένα ευαίσθητο σημείο: το γεγονός ότι ελάχιστοι γνωρίζουν αρκετά πράγματα για το παρελθόν της Ανγκελα Μέρκελ, και μέχρι τώρα έδειχναν να συμμετέχουν σε μια άτυπη «ομερτά», αποσιωπώντας λεπτομέρειες για τις σχέσεις της με το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας.

Τα αποσπάσματα που έδωσε στη δημοσιότητα το περιοδικό «Focus» σχηματίζουν μια πολύ διαφορετική εικόνα από εκείνη που έχει με κόπο χτίσει η ίδια η καγκελάριος, που ανέκαθεν υποστήριζε ότι δεν ένιωθε καλά με το καθεστώς και ότι το Τείχος ήταν κάτι που την έχει σημαδέψει. Με την πρώτη ματιά γίνεται σαφές ότι η Μέρκελ υπήρξε όχι μόνο κοντά στο καθεστώς, αλλά ότι κατείχε και θέση στη νεολαία του κόμματος ως «γραμματέας για την υποκίνηση και την προπαγάνδα», με συγκεκριμένη καθοδήγηση για το τι θα πει και με ποιο τρόπο θα το περάσει σε συμμαθητές, συμφοιτητές και συναδέλφους.

Στην πρώτη γραμμή
Μάλιστα, όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες και τα έγγραφα που έχουν στη διάθεσή τους οι συγγραφείς του βιβλίου -ο ιστορικός Ραλφ Γκέοργκ Ρόιτ και ο δημοσιογράφος Γκίντερ Λάχμαν- συμμετείχε στα υψηλότερα κλιμάκια της οργάνωσης της νεολαίας. Η ίδια η Μέρκελ ισχυρίζεται ότι εκείνη την εποχή ασχολούνταν με «πολιτιστικά ζητήματα», ωστόσο, ο πρώην υπουργός Μεταφορών και μέντοράς της Γκίντερ Κράουζε, λέει στους συγγραφείς ότι ψεύδεται. «Ηταν αναμφίβολα γραμματέας για την Υποκίνηση και Προπαγάνδα. Δεν προπαγάνδιζε την κοσμοθεωρία των Χριστιανοδημοκρατών, αλλά τον μαρξισμό - λενινισμό... σε αυτή τη θέση κάποιος ήταν υπεύθυνος για την πλύση εγκεφάλου στο πλαίσιο του Μαρξισμού».

Με τον τότε συμφοιτητή της και μετέπειτα σύζυγό της Ούλριχ Μέρκελ. Ο γάμος τους έγινε το 1977 και κράτησε μόλις λίγα χρόνια.

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, πέρα από μια πολύ διεξοδική αναφορά στα πρόσωπα και τα πράγματα εκείνης της περιόδου, σχηματίζει την εντύπωση ότι επρόκειτο για μια οπορτουνίστρια, που συμμετείχε για παράδειγμα στην κομματική νεολαία, προκειμένου να καταφέρει να σπουδάσει σε καλό πανεπιστήμιο και να ανοίξουν πόρτες για εκείνη και ότι διατήρησε αυτό το χαρακτηριστικό ακόμη και αργότερα, όταν «κανιβάλισε» όλους τους μέντορές της, ακόμη και τον Χέλμουτ Κολ.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του πρώτου συζύγου της, Ούλριχ Μέρκελ, ο οποίος σχολίασε ότι «δεν διαπίστωσε ποτέ να την ενοχλούσε το Τείχος». Ομως η ιστορία με τα δάκρυα της μητέρας της όταν έμαθε την ανέγερσή του είναι μια από τις ελάχιστες που έχει αφηγηθεί ξανά και ξανά η καγκελάριος. Ακόμη και ο δάσκαλός της στο λύκειο θυμάται ότι της άρεσε να επιδιώκει ηγετικές θέσεις. Οταν ήταν 15 ετών, βραβεύτηκε για τις «εξαιρετικές κοινωνικές και σχολικές της επιδόσεις», κάτι που οι συμμαθητές της απέδιδαν στον ενεργό της ρόλο στη νεολαία.

Η Ανγκελα Μέρκελ με τον πατέρα της Χορστ Κάσνερ 

Η Μέρκελ φαίνεται ότι είχε εκμεταλλευτεί τις υψηλές γνωριμίες του πατέρα της για να αποφύγει τις επιπτώσεις του μοναδικού νεανικού «παραστρατήματός» της. Οταν μαζί με την τάξη της αντί να συμμετάσχουν σε εκδήλωση συμπαράστασης προς το Βιετνάμ, απήγγειλαν ένα μη εγκεκριμένο ποίημα και τραγούδησαν τη Διεθνή στα αγγλικά αντί τα ρωσικά ή τα γερμανικά, μετά από παρέμβαση του πάστορα Κάσνερ δεν υπήρξαν επιπτώσεις για τους μαθητές -που κινδύνευαν να χάσουν τις θέσεις τους στα πανεπιστήμια- παρά μόνο για τον υπεύθυνο καθηγητή. «Τις διαδικασίες είχε αναλάβει ο διευθυντής του σχολείου, αλλά πολύ γρήγορα πήρε το τιμόνι ο Κάσνερ» θυμάται ο καθηγητής, που παλαιότερα είχε καλές σχέσεις με τον πάστορα.

Επιπλέον, η Ανγκελα έδειχνε μεγάλο ενθουσιασμό με κάθε τι ρωσικό. Οταν ο Γκορμπατσόφ ανήγγειλε την περεστρόικα, η Μέρκελ συντάχθηκε μαζί του. Δεν ήθελε την επανένωση της Γερμανίας, όπως προκύπτει από έγγραφα και μαρτυρίες στο βιβλίο, αλλά υποστήριζε τον δημοκρατικό σοσιαλισμό σε μια αυτόνομη Αν. Γερμανία. Για αυτό συμμετείχε στο «Δημοκρατικό Ξύπνημα», το κίνημα που διαμορφώθηκε κατά την πτώση του Τείχους. Παλιός της «συναγωνιστής» αναφέρει ότι «θέλαμε σοσιαλισμό, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Ξαφνιάστηκα που βρέθηκε στην CDU. Πρέπει να υπήρξε ένα σπάσιμο από αυτήν την ακέραια, στιβαρή προσωπικότητα που ξέραμε σε ένα πρόσωπο που δεν ξέρω τι είναι. Κάνει πράγματα που δεν θυμίζουν εκείνη». Κι όμως, η Ανγκελα αναλάμβανε το ένα αξίωμα μετά το άλλο μέχρι που το 2005 έγινε η πρώτη Γερμανίδα καγκελάριος.

Στο βιβλίο «Η πρώτη ζωή της Ανγκελα Μ.», οι συγγραφείς Ραλφ Γκέοργκ Ρόιτ και Γκίντερ Λάχμαν μιλούν αναλυτικά για τη σχέση της Ανγκελα Μέρκελ με τον πατέρα της Χορστ Κάσνερ 

Μυστικοπαθής και οπορτουνίστρια
Δεν ανοίγεται και δεν εμπιστεύεται κανέναν

Η επιτυχία δεν είναι -σύμφωνα με τη δική της λογική- μια ευτυχής εξέλιξη, αλλά πάντοτε η επιβεβαίωση ενός διεξοδικού υπολογισμού. Η επιτυχία είναι το αποτέλεσμα μιας εξίσωσης που βγαίνει». Με αυτά τα λόγια συνοψίζουν την κοσμοθεωρία της Ανγκελα Μέρκελ οι συγγραφείς του βιβλίου, οι οποίοι προσθέτουν στον επίλογο ότι «ο πολιτικός οπορτουνισμός και η επέκταση της επιρροής της ήταν για εκείνη τα πάντα». Από τις αφηγήσεις που παρατίθενται στο βιβλίο προκύπτει η εικόνα μιας γυναίκας που δεν μιλούσε πολύ, δεν εξωτερίκευε εύκολα τις προθέσεις της, δρούσε στο παρασκήνιο και όταν πίστευε ότι θα έχει προσωπικό όφελος, έβγαινε μπροστά με έναν εντυπωσιακό δυναμισμό και έκανε -και κάνει- τα πάντα για να διατηρήσει την εξουσία.

Στη Μέρκελ άρεσαν οι διακοπές σε κάμπινγκ, όπου βοηθούσε κυρίως στο μαγείρεμα.

«Δημοσιογράφοι που την έχουν συνοδεύσει για πολύ καιρό λένε ότι η Μέρκελ έχει χτίσει ένα δίκτυο ''καταδοτών'' στη CDU, ότι είναι δικτυωμένη σε ολόκληρη τη Γερμανία... Κι αυτό επειδή η γνώση είναι δύναμη» αναφέρει το βιβλίο. «Δεν εμπιστεύεται κανέναν, ίσως επειδή κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί την ίδια» λέει ένας γνώριμος από τα παλιά, από την εποχή της Ανατολικής Γερμανίας. «Της αρέσουν τα μικρά μυστικά, και κάποιες φορές αυτό φαίνεται στα μάτια της όταν της κάνουν μια ερώτηση» τονίζουν όσοι την ξέρουν. «Η Ανγκελα Μέρκελ έχει μάθει την τέχνη του να αποφεύγει όλες τις ερωτήσεις, να μη λέει τίποτα κατηγορηματικά, και το έχει τελειοποιήσει στον βαθμό που δεν το είχε καταφέρει ούτε το καθεστώς στην Αν. Γερμανία» γράφει ο παλιός της φίλος, Ματίας Κράους. Ακόμη και ο δεύτερος γάμος της έγινε με μυστικοπάθεια και με την προσδοκία ότι θα βοηθήσει την καριέρα της.

Το 1998, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε την παρότρυνε να παντρευτεί τον επί χρόνια σύντροφό της, Γιοάχιμ Ζάουερ, επειδή η συμβίωση δεν ταίριαζε στο προφίλ μιας ανερχόμενης πολιτικού της CDU. Τελικώς, παντρεύτηκαν μόνοι τους στο δημαρχείο. Δεν το ήξερε κανείς, εκτός, φυσικά από τον Σόιμπλε.

Η σχέση στοργής και οργής με τον πατέρα της
Η σχέση της Ανγκελα Μέρκελ με τον πατέρα της καθόρισε σε πολύ σημαντικό βαθμό την προσωπικότητά της. Το βιβλίο αφιερώνει αρκετές σελίδες στη δράση του και τη σχέση του με το καθεστώς, που αρχικά ήταν πολύ στενή αλλά κάποια στιγμή μεταλλάχθηκε επειδή ο Χορστ Κάσνερ συντάχθηκε με τη μεταρρυθμιστική πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης. Ως πατέρας ήταν πολύ αυστηρός. Στα 30 της χρόνια, όταν εργαζόταν στην Ακαδημία Επιστημόνων και ανήκε στην «ελίτ της ανατολικής Γερμανίας», ο Κάσνερ, σε μια από τις συναντήσεις τους της είχε πει «δεν έχεις καταφέρει και πάρα πολλά στη ζωή σου».

«Ο Χορστ Κάσνερ έβλεπε τη ζωή της διαζευγμέ-νης κόρης του στην Ακαδημία ως μια συνέχιση της φοιτητικής της ζωής. Δεν ήταν αυτό που είχε φανταστεί για εκείνη. Για τη (Μέρκελ) αυτό ήταν μια σκληρή ετυμηγορία, και μάλιστα από το στόμα του πατέρα της, τον οποίο ως παιδί υποδεχόταν τρέχοντας, επειδή δεν μπορούσε να περιμένει μέχρι να έρθει στο σπίτι. Για εκείνη, που πάντοτε επεδίωκε την αρμονία και ήθελε τα επιτεύγματά της να αναγνωρίζονται στο σπίτι της, η παρατήρηση του πατέρα της ήταν δύσκολο να γίνει αποδεκτή» σχολιάζουν οι συγγραφείς του βιβλίου. Η ενασχόλησή του με την πολιτική ήταν επίσης ένα παράδειγμα για τη μικρή Ανγκελα, η οποία, όμως, όπως σημειώνεται στο βιβλίο, απέφευγε να πάρει μέρος στους κύκλους συζήτησης που διοργάνωνε ο πατέρας της. Μάλιστα, σε μια αποστροφή του ένας παλιός γνώριμος της οικογένειας αναφέρει ότι η κόρη ήταν πιο κοντά στο καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας από ό,τι ο πατέρας της.

ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΙΔΟΥ
madam@pegasus.gr

http://www.ethnos.gr