Β.Μπαλάφας - "Τεχνοκρατική δημοκρατία δεν υπάρχει !"

Φαντάζομαι θα έχετε κουραστεί να διαβάζετε διθυραμβικά σχόλια και «αγιογραφίες» για τον κ. Λουκά Παπαδήμο και το γενικότερο λιβάνισμα που γίνεται από πολλούς αρθρογράφους, οι οποίοι, μέχρι παρεξηγήσεως, προσπαθούν να στοιχειοθετήσουν ή να εφεύρουν λόγους για τους οποίους πρέπει να μακροημερεύσει η συγκεκριμένη τρέχουσα κυβέρνηση και η νοοτροπία που την διέπει.

Ο ίδιος ο κ. Παπαδήμος, φρόντισε, ευτυχώς, να αναδείξει και το άτοπο μιας τέτοιας λογικής, αλλά και τις ασυμβατότητες που υπάρχουν με την εν γένει λειτουργία της δημοκρατίας, όση από αυτή μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι μας έχει απομείνει σήμερα.

Μεταξύ των επιχειρημάτων που χρησιμοποιούνται για να στηριχθεί η επιμήκυνση της ζωής αυτής της κυβέρνησης, πέραν της περιόδου του συγκεκριμένου έργου και του σκοπού δημιουργίας της, είναι η μονότονη επανάληψη της αυτονόητης διαφοροποίησής της σε σχέση με ό,τι γνωρίζαμε από την «κακοποιημένη» κοινοβουλευτική δημοκρατία μας. Ότι δηλαδή, επικεφαλής της έχει τεθεί ένας σοβαρός, ακραιφνής τεχνοκράτης που προφανώς διαφέρει σημαντικά από τα πολιτικά πρότυπα που έχουμε συνηθίσει να βιώνουμε εδώ και πολλά χρόνια.

Αυτό όμως είναι και το λογικό. Δεν αποτελεί κάποια έκπληξη, ούτε ορίζει μια νέα, φρέσκια οπτική επί των πολιτικών προσώπων και πρακτικών. Ο κ. Παπαδήμος, έσπευσε πολύ νωρίς να ξεκαθαρίσει, αναλαμβάνοντας χωρίς εκλογές τη διακυβέρνηση της χώρας, ότι δεν είναι πολιτικός. Στις πρώτες ομιλίες του στη Βουλή των Ελλήνων επιβεβαίωσε τη φήμη του, τη φήμη ενός διεθνώς αναγνωρισμένου τεχνοκράτη που έχει λαμπρές σπουδές και έχει βρεθεί σε κορυφαίες θέσεις σχετικά με το γνωστικό του αντικείμενο. Μέχρι εκεί. 

Απέδειξε ότι η επιλογή του ήταν η ενδεδειγμένη γι’ αυτό που καλείται να κάνει αυτή η κυβέρνηση, έκανε μια επίδειξη της κατάρτισής του στη διαχείριση κρίσεων, εκφωνώντας την ομιλία του σε αψεγάδιαστο, σταθερό «ιαμβικό μέτρο» και πρωτίστως καταλάβαμε όλοι ότι είναι άνθρωπος που αντιμετωπίζει τα πράγματα με βάση λογιστικά reports, μάνατζμεντ projects, στοιχεία που γεμίζουν κελιά σε πίνακες, αυτό που λέμε … «τεχνοκρατικά». Μέχρι εκεί. 

Έδειξε ένα ακόμη στοιχείο που έχουν όλοι οι τεχνοκράτες, την αυστηρή προσήλωση στον προϋπολογισμένο στόχο, ο οποίος θα είναι μετρήσιμος και θα μπορεί στο τέλος να παρασταθεί απλώς με έναν δείκτη, προερχόμενο από σύνθετους αλγορίθμους και συγκεκριμένες συναρτήσεις. Για τον ίδιο δεν υπάρχει αποπροσανατολισμός από την όποια πορεία. Το παν είναι να ακολουθηθεί το business plan και να επιτύχει. Είπαμε, ο δείκτης στο τέλος θα σηματοδοτήσει την επιτυχία ή την αποτυχία. Μέχρι εκεί.

Στις ομιλίες του, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν αναφέρθηκε σε τίποτα άλλο πέραν των οικονομικών στοιχείων και των οικονομικών μεγεθών. Ως τεχνοκράτης, δεν μπορεί να σταθμίσει στη ρότα του κοινωνικές μεταβλητές, δεν μπορεί να συμπεριλάβει στους υπολογισμούς την ψυχολογία και την καθημερινότητα των πολιτών. Αυτά άλλωστε δεν μπορούν να παρασταθούν με καμία συνάρτηση ή σταθερά !

Ταυτοχρόνως αντιμετωπίζει και ένα άλλο, σπουδαιότερο, πολιτικό αυτή τη φορά πρόβλημα. Έχει την ατυχία να περιστοιχίζεται, στην πλειοψηφία τους, σε αυτή την κυβέρνηση, από ανθρώπους που – αν και πολιτικοί – δεν μεταφέρουν την εμπειρία από την καθημερινότητα της υπόλοιπης κοινωνίας. Από ανθρώπους που δεν έχουν καθίσει ποτέ στην ουρά για να πληρώσουν λογαριασμούς, δεν έχουν αντιμετωπίσει το δαιδαλώδες σύστημα υγείας, δεν έχουν περάσει δέκα υπηρεσίες και είκοσι γραφεία για να πάρουν σφραγίδες για ένα έγγραφο. Δεν έχουν κανονίσει ραντεβού με υδραυλικό που να τους έχει στήσει δυο – τρεις φορές. Δεν έχουν χρειαστεί να παζαρέψουν την απόδειξη με τον συντηρητή του καυστήρα που τους λέει ότι η τιμή θα είναι μικρότερη χωρίς το ΦΠΑ. 

Γι’ αυτό και τεχνοκρατική δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει. Γιατί επιζητά να βασίζεται σε αυστηρά «λογιστικά» δεδομένα. Γι’ αυτό είναι καλή η επιλογή του κ. Παπαδήμου γι’ αυτή την μεταβατική κυβέρνηση, μέχρι να γίνουν οι εκλογές και μέχρι εκεί. Συγκεκριμένα εκεί. Τεχνοκρατικό δεδομένο.


Η πολιτική δεν είναι μόδα

Μια πολιτεία δεν μπορούμε να τη μεταφράζουμε και να την ερμηνεύουμε μονοδιάστατα, βάσει των φωτεινών ενδείξεων ενός ηλεκτρονικού πίνακα χρηματιστηρίου ή με βάση τα αποτελέσματα σε ένα λογιστικό φύλλο του Excel, στην οθόνη ενός υπολογιστή. 

Αυτά μπορούν κάλλιστα να είναι τα πιο χρήσιμα εργαλεία, οι πιο χρήσιμοι δείκτες για να υπολογίσουμε που πάει το πράγμα και τελικά να χαράξουμε πολιτική. Μπορούν να μας προσφέρουν κρίσιμα στοιχεία για να καταρτίσουμε ένα πλαίσιο προτεινόμενων πολιτικών, μπορούν να μας βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων. Από μόνα τους όμως δεν μπορούν ούτε να ονομαστούν «πολιτική», ούτε να αναδείξουν πολιτικές φυσιογνωμίες.

Η πολιτική δεν είναι απλώς μια μόδα που μπορούμε να πούμε ότι περνάει και αύριο θα φορεθούν νέα τεχνοκρατικά μοντέλα που προτείνει ο τάδε οίκος υψηλής ραπτικής, έχοντας το ρόλο του market leader.  

Οι πολίτες μιας πολιτείας δεν γίνεται να μένουν έξω από τη διαμόρφωση των πολιτικών συνθηκών, ακόμα και αν αυτές τείνουν να γίνονται ολέθριες και καταστροφικές. Δημοκρατία σημαίνει επιλογή, σημαίνει συμμετοχή, σημαίνει ευκαιρίες, σημαίνει συνδιαμόρφωση και παρέμβαση. Πολιτική είναι όλο το πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει και τεχνοκρατικά στοιχεία. Η κοινοβουλευτική μας δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση γιατί πολλοί μετεξελίχθηκαν σε τεχνοκράτες της πολιτικής ξεχνώντας τους πολίτες έξω από την πόρτα τους και αφήνοντάς τους να συνομιλούν με γραμματείς και ιδιαίτερους. 


Ο συνδυασμός είναι θεμιτός

Η προσωπική μου άποψη δεν έχει την αφοριστική τάση όσων ξιφουλκούν υπέρ μιας αμιγώς τεχνοκρατικής διακυβέρνησης του τόπου, που μάλιστα θα βρίσκεται στην εξουσία χωρίς να έχουν προηγηθεί εκλογικές διαδικασίες.

Αντιθέτως, πιστεύω ότι σήμερα παρά ποτέ, καταξιωμένοι τεχνοκράτες πρέπει να διεκδικήσουν τη συμμετοχή τους στα πολιτικά πράγματα. Τους έχουμε ανάγκη και ως κοινωνία, σε μια εποχή που βρίθει πολυπλοκότητας, σύνθετων παγκοσμιοποιημένων προβλημάτων, συνδυαστικών γεγονότων που επηρεάζουν τον πλανήτη, από τη μια έως την άλλη άκρη του. 

Η γνώση και η εμπειρία τους είναι πολύτιμα συστατικά του νέου πολιτικού μείγματος που πρέπει να αναζητήσουμε για να απαντήσουμε στις προκλήσεις των καιρών και στα τεράστια προβλήματα των κοινωνιών. Άλλωστε, η αίσθηση που υπάρχει γενικώς είναι ότι ο κόσμος όλος βάλλεται από μια άριστα δομημένη και οργανωμένη ομάδα συμφερόντων. Για να βρεθούμε πιο μπροστά χρειαζόμαστε τεχνογνωσία και μέθοδο.

Συνεπώς, ο συνδυασμός των δυνάμεων είναι θεμιτός και εκεί αναζητείται η λύση. Και ιδεολογίες πρέπει να υπάρχουν και διαφορετικές προτάσεις και πλουραλισμός προσεγγίσεων. Η απάντηση πάντα βρίσκεται στο σωστό μείγμα και όχι μεμονωμένα, σε ένα συστατικό του.