Επιστολή ΠΕΣΚΟ για την Κοινωνική Οικονομία και την οικονομική κρίση στην Ελλάδα

Κύριοι,

Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα της Eurostat, περίπου 120 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη ζουν υπό την απειλή της φτώχειας, με την οικονομική κρίση να επιδεινώνει συνεχώς τις συνθήκες διαβίωσης ειδικά για τις ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Παρά τις όποιες προσπάθειες στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους 2010 κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, οι αριθμητικοί δείκτες της φτώχειας και της ανεργίας αυξάνονται αμείλικτα, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη εντατικοποίησης των προσπαθειών των χωρών – μελών την προσεχή δεκαετία.

Η ένταξη των ευάλωτων ομάδων στον πυρήνα των κοινωνιών και των αγορών εργασίας θα πρέπει να τεθεί στο επίκεντρο ενός νέου πλέον μοντέλου  βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Εκ των πραγμάτων η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αναγνωρίζοντας ότι η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από ένα έλλειμμα ανάπτυξης το οποίο θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο τη συνοχή της Κοινότητας, αλλά και την κατάρρευση πολλών χωρών – μελών της με πρώτη την Ελλάδα, έθεσε σε εφαρμογή τη στρατηγική «ΕΥΡΩΠΗ 2020».

Η στρατηγική αυτή που θέτει ως όραμα κατά την επόμενη δεκαετία, μια κοινωνική οικονομία της αγοράς στην Ευρώπη, βασίζεται μεταξύ των άλλων σε τρεις βασικούς αλληλένδετους  και αλληλοενισχυόμενους τομείς προτεραιότητας:

• την έξυπνη – βιώσιμη ανάπτυξη, με τη θεμελίωση της οικονομίας στη γνώση την καινοτομία,
• την οικοανάπτυξη, με την προώθηση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα που θα αξιοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους που διαθέτει,
• την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα προάγει μια οικονομία υψηλής απασχόλησης και θα οδηγεί σε κοινωνική και γεωγραφική συνοχή.

Τις ως άνω προτεραιότητες καλούνται τα κράτη μέλη να μετασχηματίσουν σε εθνικούς πλέον στόχους.

Όπως γίνεται κατανοητό η Ε.Ε. δίνει σημαντική έμφαση στην ενίσχυση του τρίτου τομέα της Οικονομίας, αυτού που αποκαλούμε «κοινωνική οικονομία», ενός τομέα που έχει δώσει σαφή δείγματα γραφής παγκοσμίως, συνεπικουρώντας ώστε να καλύπτονται κατά το δυνατόν οι αδυναμίες και ελλείψεις του κρατικού μηχανισμού, και αναδεικνύοντας τον τομέα αυτόν ως σημαντικό μοχλό ενός διαφορετικού μοντέλου ανάπτυξης, από αυτό που μας οδήγησε στη σημερινή δυσβάσταχτη συγκυρία.

   

Σήμερα, ο Τομέας της κοινωνικής οικονομίας συγκεντρώνει  800 εκατομμύρια έως 1 δις μέλη σε 100 χώρες και πάνω, απασχολεί πάνω από 100 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ οι 300 μεγαλύτερες Κοινωνικές επιχειρήσεις παγκοσμίως είχαν, το 2010, συνολικά έσοδα 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Αντιστοίχως, στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας απασχολεί σήμερα πάνω από 11 εκατομμύρια εργαζόμενους, δηλαδή το 6% της συνολικής απασχόλησης και το 6,7 της μισθωτής απασχόλησης, αντιπροσωπεύοντας το 10% των επιχειρήσεων. Ενδεικτικά επισημαίνεται, ότι στη Γαλλία για παράδειγμα η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ και το 12% της απασχόλησης.

Ο Τομέας της κοινωνικής οικονομίας παρουσιάζει σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο ένα ευρύτατο φάσμα δραστηριοτήτων με τεράστια οφέλη στις κοινωνίες όπου αναπτύσσεται, ενώ συγκροτείται από πλειάδα νομικών προσώπων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων,  με νομική φυσιογνωμία όπως:

• μη κερδοσκοπικών παραγωγικών επιχειρήσεων,
• αστικών συνεταιρισμών,
• ενώσεων εθελοντικής εργασίας,
• κοινωνικών πρωτοβουλιών,
• τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων στην υγεία, την παιδεία, την κατοικία,
• πρωτοβουλιών για την αειφόρο ανάπτυξη,
• ταμείων αλληλασφάλισης,
• συνεταιριστικών τραπεζών, κλπ.

Στην παρούσα χρονική συγκυρία, που η οικονομική κρίση έχει πλήξει καθοριστικά την ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση την ελληνική κοινωνία με πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας, ειδικά για τις πιο ευάλωτες και ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, η συστηματική ανάπτυξη του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας μπορεί να προσφέρει σημαντικές λύσεις τόσο ως προς τη δημιουργία θέσεων εργασίας, όσο κυρίως, προς τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής που απειλείται, ως απόρροια του δυσμενούς οικονομικού περιβάλλοντος.

Παρόλα αυτά, ο τομέας της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα με  βασικές αξίες τη Δημοκρατία, την ισότητα, την κοινωνική αλληλεγγύη, τη λογοδοσία και την υπευθυνότητα, την υπεροχή του ατόμου έναντι του κεφαλαίου με κέρδη που επενδύονται προς όφελος της επιχείρησης και της κοινωνίας, δεν έχει αξιοποιηθεί όσο θα έπρεπε και ειδικότερα:

• Μέχρι πρότινος δεν υπήρχε συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο το οποίο να διέπει την κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα και γενικότερα τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό. Ο σχετικός Νόμος (Ν. 4019/2011) ψηφίσθηκε μόλις πριν περίπου ένα χρόνο, τον Νοέμβριο του 2011, ενώ ακόμα δεν έχουν εφαρμοστεί πλήρως όσα προβλέπει. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι δεν έχει συσταθεί μέχρι σήμερα το προβλεπόμενο στο άρθρο 9 «Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας» που προωθεί και διευκολύνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων ή άλλων οργανισμών που αναπτύσσουν δράση στο πεδίο της Κοινωνικής Οικονομίας.
• Δεν έχουν ενημερωθεί υπεύθυνα από την πολιτεία οι πολίτες για τις δράσεις και τα οφέλη του Τομέα προς το κοινωνικό σύνολο. Αντίθετα, ο τομέας αφήνεται να κατασυκοφαντείται εξαιτίας ορισμένων οργανώσεων – επιχειρήσεων που εκμεταλλεύτηκαν προς ίδιο όφελος και εις βάρος του κοινωνικού συνόλου την παθογένεια ενός πελατειακού κράτους που παρέχει ευκαιρίες πρωτίστως για τους ημέτερους.
• Δεν έχει ακόμα εξασφαλισθεί η ανεξαρτησία του από το πελατειακό σύστημα με ό,τι αυτό συνεπάγεται
• Δεν έχουν ακόμα ενεργοποιηθεί οι τοπικές και περιφερειακές δυνάμεις που θα συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων και δομών στήριξης δικτύων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τη ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
• Δεν έχουν αξιολογηθεί τα σχετικά προγράμματα του ΕΣΠΑ που αφορούν δράσεις της Κοινωνικής Οικονομίας, όσον αφορά το λόγο οφέλους προς κόστος παραγωγής του, αλλά μόνο σχετικά  με την καταστατική τους αναφορά στην κοινωνική τους ωφέλεια
• Σημαντικοί φορείς, υποψήφιοι ανάδοχοι προγραμμάτων, αξιολογούνται και αποκλείονται με κυρίαρχο κριτήριο την πιστοποίηση τους (διαχειριστική επάρκεια) και όχι την τεκμηρίωση καινοτόμων  προτάσεων με ουσιαστικά αποτελέσματα
• Η δικαιοσύνη δεν έχει αποδώσει και καταλογίσει μέχρι σήμερα ευθύνες σε όλες τις «εικονικές επιχειρήσεις» που αξιοποιώντας  κομματικές – πολιτικές γνωριμίες εξασφάλισαν αθέμιτη πρόσβαση σε εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, λειτούργησαν με γνώμονα αποκλειστικά το προσωπικό και όχι το συλλογικό συμφέρον, καταφέρνοντας εκτός των άλλων να δηλητηριάσουν κατ’ αυτό τον τρόπο, την ιδέα του εθελοντισμού και την εικόνα όλων συλλήβδην των Μ.Κ.Ο.

Κύριοι,

Η  ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΠΕΣΚΟ) στις δύσκολες αυτές στιγμές που περνάει ο τόπος όπου η ανεργία, η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός επιδεινώνονται συνεχώς, ζητά και απαιτεί από την πολιτεία, τα αρμόδια Υπουργεία και φορείς να παραδειγματισθούν από εμπειρίες της διεθνούς κοινότητας όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα των δράσεων της Κοινωνικής Οικονομίας (ειδικά σε περιόδους οικονομικών κρίσεων) και να συμβάλουν έμπρακτα και υπεύθυνα στην ενεργοποίηση, την ενίσχυση και ανάπτυξη του Τομέα αυτού.

Καλούμε την Πολιτεία και προτείνουμε:

• Την άμεση διερεύνηση από τη δικαιοσύνη όλων των υποθέσεων των Μ.Κ.Ο. που ενδεχομένως έχουν εμπλακεί σε παρατυπίες ή/και παρανομίες, εκμεταλλευόμενες  κομματικές – πολιτικές γνωριμίες που εξασφάλισαν στα στελέχη τους αθέμιτη πρόσβαση σε εθνικούς και κοινοτικούς πόρους προς ίδιο όφελος, την παραδειγματική τους   απόδοση και τον καταλογισμό ευθυνών, απαλλάσσοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την πλειοψηφία των υγειών και νομίμως λειτουργούντων οργανώσεων και επιχειρήσεων από το στίγμα που πρόσαψαν  εις βάρος τους οι συγκεκριμένες Μ.Κ.Ο.
• Την τροποποίηση του Αστικού και Ποινικού Κώδικα με σκοπό τον περιορισμό των «εταιρειών σφραγίδων» και τον αυστηρότερο καταλογισμό ευθυνών σε σχετικές οργανώσεις και επιχειρήσεις που λειτουργούν εκτός των αρχών της Κοινωνικής Οικονομίας και εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Σε καιρούς «πολέμου», η δικαιοσύνη πρέπει να είναι αμείλικτη σε συμπεριφορές και δράσεις ιδίου οφέλους, παράνομες, που αποβαίνουν σε βάρος του κοινωνικού συνόλου.
• Την ορθολογική διαχείριση των Κοινοτικών κονδυλίων με την αξιοποίηση καινοτόμων προτάσεων που θα προκύψουν από διαβούλευση των αρμοδίων με τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας.
• Την ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου με διατάξεις που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την αντικειμενική αξιολόγηση των φορέων διαχείρισης εθνικών και κοινοτικών πόρων.
• Την ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών για τα οφέλη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και την πληρέστερη πληροφόρηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας.
• Την άμεση εκχώρηση ουσιαστικών αρμοδιοτήτων στις τοπικές και περιφερειακές αρχές με σκοπό τη στήριξη και ενδυνάμωση δράσεων της Κοινωνικής Οικονομίας.
• Την αξιολόγηση από τους φορείς που διαχειρίζονται εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, των υποβαλλόμενων προτάσεων με βάση τη σχέση κόστους / οφέλους και την καινοτομική προσέγγιση των υποψηφίων αναδόχων φορέων, και όχι την κατοχή Βεβαίωσης Διαχειριστικής Επάρκειας (δικαιολογητικό που δεν απαιτείται σε κανένα άλλο κράτος – μέλος).
• Τη δημιουργία θεσμικού τριτοβάθμιου φορέα οργανώσεων – επιχειρήσεων της Κοινωνικής Οικονομίας με σκοπό την επίσημη εκπροσώπηση αυτών και τον αυτοέλεγχο των διαδικασιών και της λειτουργίας των μελών του.  
• Τη σθεναρή διεκδίκηση από τους Έλληνες Ευρωβουλευτές της αύξησης  των κονδυλίων του ΕΣΠΑ σε ποσοστά ανάλογα με χώρες – μέλη που παρουσιάζουν παρόμοια οικονομικά προβλήματα με τη χώρα μας.

Τέλος, καλούμε τους αρμόδιους φορείς να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν επί του θέματος και να προβούν άμεσα στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να αποκτήσει  η Ελλάδα την αξιοπιστία που τόσο έχει ανάγκη, η απώλεια της οποίας της στερεί τη δυνατότητα ανάπτυξης, σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, κοινών δράσεων με φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας άλλων κρατών της Ευρώπης.

Η ΠΕΣΚΟ από την πλευρά της, ευρισκόμενη σε συνεχή επαφή με αρμόδιους φορείς της Ε.Ε. και των χωρών – μελών αυτής, παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις επί όλων αυτών των ζητημάτων, συνεργάζεται, προτείνει και διεκδικεί, με κάθε πρόσφορο και νόμιμο τρόπο, σε υγιή και ορθολογική βάση, την ανάπτυξη, ενδυνάμωση και ενεργοποίηση του Τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας προς όφελος του κοινωνικού συνόλου, της χώρας μας και συνολικά της ευρωπαϊκής κοινότητας.   

    

   

Για την ΠΕΣΚΟ

              Αθανάσιος Κατερινόπουλος                                                         Βούλα Λάμπρου

    Συντονιστής – Διαχειριστής                                                             Γραμματέας

Προς :

1. Πρωθυπουργό της Ελλάδας κ. Αντώνη Σαμαρά
2. Πρόεδρο ΠΑΣΟΚ κ. Β. Βενιζέλο
3. Πρόεδρο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ κ. Φ. Κουβέλη
4. Μέλη Υπουργικού Συμβουλίου
5. Πρόεδρο και Μέλη Ελληνικού Κοινοβουλίου
6. Έλληνες Ευρωβουλευτές

Κοιν :

1. Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
2. Αθηναϊκό και Περιφερειακό Τύπο – Μ.Μ.Ε.
3. Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (Κ.Ε.Δ.Ε.)
4. Ένωση Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝ.Π.Ε.)
5. Μέλη Π.Ε.Σ.Κ.Ο.