ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΜΕ "ΒΡΑΧΙΟΛΙ"

Ρεπορτάζ : Λίνα Γιάνναρου
(από την Καθημερινή της Κυριακής)

Εχει φορεθεί από μερικούς από τους επιφανέστερους εκπροσώπους του χώρου του θεάματος και όχι μόνο (από την Πάρις Χίλτον και τη Λίντσεϊ Λόχαν, μέχρι το Ντομινίκ Στρος-Καν και τη Μάρθα Στιούαρτ), αλλά ουδείς θα...
 
επιθυμούσε να ακολουθήσει αυτή τη «μόδα». Πάντως, το περίφημο «βραχιολάκι» (σύστημα γεωεντοπισμού) παρακολούθησης κρατουμένων -περί αυτού ο λόγος- οσονούπω θα κάνει την επίσημη «πρώτη» και στη χώρα μας, καθώς ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Αντ. Ρουπακιώτης εξήγγειλε τη δρομολόγηση εφαρμογής του συγκεκριμένου μέτρου.
Η καθιέρωση του «βραχιολιού» ως μέσο εντοπισμού και παρακολούθησης κρατουμένων εκκρεμούσε για αρκετά χρόνια (είχε προωθηθεί επί υπουργίας Σωτήρη Χατζηγάκη). Φαίνεται ότι μετά τη νέα εξαφάνιση κρατουμένου (αυτή τη φορά ισοβίτη) μετά πενθήμερη άδεια, το μέτρο βγήκε άρον άρον από τα συρτάρια του υπουργείου Δικαιοσύνης. Πάντως, η χρήση του ηλεκτρονικού βραχιολιού, το οποίο πρωτοχρησιμοποιήθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’80, δεν εξαντλείται στις άδειες των κρατουμένων. Το μέτρο αναπτύχθηκε με στόχο κυρίως την αποσυμφόρηση των φυλακών, καθώς επιτρέπει σε κρατούμενους που εκτίουν μικρές ποινές να επιστρέψουν στην κοινωνία με περιοριστικούς όρους. Οπως έχει τεκμηριωθεί μάλιστα από την πολυετή εφαρμογή του εναλλακτικού αυτού σωφρονιστικού προγράμματος στις ΗΠΑ, το ημερήσιο κόστος ανά κρατούμενο μειώνεται κατά 50% σε σχέση με την παραμονή τους στη φυλακή.
Το σύστημα λειτουργεί με την τοποθέτηση ενός πομπού παρακολούθησης στον αστράγαλο του κρατουμένου, τον οποίο πρέπει να φορά επί 24ώρου βάσεως, και άλλης μιας μονάδας στην οικία του. Η παρακολούθηση πραγματοποιείται μέσω ραδιοσυχνοτήτων μεταξύ των δύο αυτών μονάδων. Εάν ο συμμετέχων βγει από το σπίτι του -άρα και από την εμβέλεια του δέκτη- χωρίς έγκριση άδειας για κίνηση, η μονάδα της οικίας θα ενημερώσει το κέντρο για την παράβαση. Τα πιο σύγχρονα συστήματα χρησιμοποιούν δέκτη GPS και μπορούν να εντοπίσουν ανά πάσα στιγμή το στίγμα του κρατούμενου. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εκτός από τον κατ’ οίκον περιορισμό, σε περιπτώσεις επιβολής πιο σύνθετων περιοριστικών μέτρων, όπως για παράδειγμα την παραμονή εντός των ορίων μιας συγκεκριμένης περιοχής ή την αποφυγή κίνησης σε «ευαίσθητα» σημεία, όπως οι παιδικές χαρές (για όσους εκτίουν ποινές π. χ. για παιδοφιλία).
Το μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο τέτοιο πρόγραμμα υλοποιείται στην Περιφέρεια Κουκ του Ιλινόι, στις ΗΠΑ. Από το 1989 οπότε το «βραχιολάκι» μπήκε σε εφαρμογή, έχει τοποθετηθεί σε περισσότερους από 200.000 κρατούμενους, με το μέσο ημερήσιο πληθυσμό παρακολούθησης να ξεπερνά τους 1.500 (σε όλη τη χώρα περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι κυκλοφορούν φορώντας το μαύρο βραχιόλι στον αστράγαλο). Το 76% των συμμετεχόντων έχουν ολοκληρώσει με επιτυχία το πρόγραμμα, ενώ μόνο ένα ποσοστό 2,7% συνελήφθησαν για διάπραξη νέου αδικήματος. Σημειώνεται ότι στο πρόγραμμα συμμετέχουν μόνο κρατούμενοι χωρίς ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς. Φυσικά, πέρα από τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, στην περιφέρεια Κουκ, το πρόγραμμα υποστηρίζεται με τακτικές επισκέψεις κοινωνικών λειτουργών και σωφρονιστικών υπαλλήλων στο σπίτι του συμμετέχοντος.
Μικρότερο κόστος
Στη συγκεκριμένη Περιφέρεια, το κόστος κράτησης ενός κρατουμένου έφτανε το 2005 τα 65 δολάρια την ημέρα, σε αντιδιαστολή με το ημερήσιο κόστος κράτησης ενός συμμετέχοντος στο πρόγραμμα ηλεκτρονικής παρακολούθησης που δεν ξεπερνούσε τα 29 δολάρια. Την ίδια χρονιά εξοικονομήθηκαν συνολικά 20,8 εκατ. δολάρια λόγω της λειτουργίας του προγράμματος. Σήμερα, το κόστος έχει μειωθεί περαιτέρω, αφού στο «παιχνίδι» έχουν μπει εξειδικευμένες εταιρείες που αναλαμβάνουν εξ ολοκλήρου την τοποθέτηση και την παρακολούθηση του κρατουμένου. Τις ελληνικές αρχές πάντως φαίνεται ότι απασχολεί το κόστος του εξοπλισμού κατ’ άτομο που, σύμφωνα με τα τιμολόγια της Περιφέρειας Κουκ, φτάνει τα 650 δολάρια. Η μελέτη που έχει εκπονηθεί από το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης πριν από μερικά χρόνια (και είχε βασιστεί στην εμπειρία του Ιλινόι), προέβαλε ως εναλλακτική τη συμμετοχή του ίδιου του κρατούμενου στο κόστος.
Εκτός από τις ΗΠΑ, το σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης κρατουμένων λειτουργεί επίσης στην Αυστραλία, την Αγγλία και τη Σουηδία, ενώ πιλοτικά υλοποιείται σε αρκετές άλλες χώρες, όπως στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και το Βέλγιο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης στη Βουλή, από το 1999 έχουν δοθεί 54.157 άδειες σε κρατούμενους σωφρονιστικών ιδρυμάτων της χώρας, οι οποίες παραβιάστηκαν σε 1.364 περιπτώσεις (ποσοστό 2,52%).